National Basketball Association
| |
 2024/25
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Oficjalny skrót |
NBA |
| Dyscyplina | |
| Data założenia |
1946 |
| Poprzednia nazwa |
Basketball Association of America |
| Przekształcona na zawodową |
1946 |
| Komisarz | |
| Partner TV | |
| Rozgrywki | |
| Liczba drużyn |
30 |
| Zwycięzca |
Boston Celtics (18. tytuł) |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca | |
| Obecny zwycięzca | |
| Najwięcej zwycięstw |
Boston Celtics, (18 tytułów) |
| Strona internetowa | |
National Basketball Association (skrót ang. NBA) – amerykańsko-kanadyjska liga koszykarska, o charakterze profesjonalnym. Tworzy ją 30 zespołów, w tym: 29 ze Stanów Zjednoczonych i jeden z Kanady. Liga jest aktywnym członkiem USA Basketball, oddziału Fédération Internationale de Basketball na terytorium Stanów Zjednoczonych. Jej komisarzem od 1 lutego 2014 roku jest Adam Silver[1]. NBA jest jedną z pięciu największych północnoamerykańskich zawodowych lig sportowych (oprócz niej NFL, NHL, MLS i MLB). Gracze NBA są najlepiej opłacanymi sportowcami świata (w średniej rocznych zarobków)[2].
Liga została założona w Nowym Jorku 6 czerwca 1946 jako Basketball Association of America[3], a nazwę National Basketball Association przybrała jesienią 1949, po połączeniu z rywalizującą National Basketball League. Siedziba władz ligi, skąd dokonuje się wszystkich ruchów związanych z działalnością NBA, znajduje się na Piątej Alei 645 w Nowym Jorku. NBA Entertainment i studia NBA TV mieszczą się w pobliskim Secaucus w stanie New Jersey.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Powstanie i fuzja
[edytuj | edytuj kod]Basketball Association of America została utworzona w 1946 roku, przez właścicieli największych aren hokejowych w północno-wschodnich i środkowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. 1 listopada 1946, w Toronto w Kanadzie, Toronto Huskies podejmowali New York Knickerbockers w Maple Leaf Gardens, w meczu, który uważany jest za pierwszy w historii NBA[4]. Chociaż istniały wtedy już American Basketball League i NBL, BAA było pierwszą profesjonalną ligą koszykarską, która zamierzała rozgrywać swoje mecze przede wszystkim w dużych miastach. Podczas pierwszych lat istnienia poziom gry w BAA nie odróżniał się od tego prezentowanego w konkurencyjnych ligach, czy niezależnych zespołach, jak Harlem Globetrotters. Na przykład finalista ABL z 1948 roku Baltimore Bullets przenieśli się do BAA i w tym samym roku zdobyli mistrzostwo w tejże lidze, a mistrzowie NBL z 1948 roku – Minneapolis Lakers zdobyli mistrzostwo BAA w 1949 roku.
W dniu 3 sierpnia 1949 roku, władze BAA przystały na fuzję z NBL, tworząc nową ligę o nazwie National Basketball Association[6]. Nowa liga posiadała 17 zespołów, zlokalizowanych w mieszance małych i dużych miast, i rozgrywających swoje mecze w dużych arenach, jak i miejskich gimnazjach[6]. W 1950, NBA zmniejszała się do liczby jedenastu zespołów, a proces ten trwał do sezonu 1953–54, gdy liga przybrała najmniejszy rozmiar w historii, wynoszący dziewięć drużyn. Wszystkie z nich mieściły się w dużych miastach (New York Knicks, Boston Celtics, Golden State Warriors (San Francisco), Los Angeles Lakers, Sacramento Royals/Kings, Detroit Pistons, Atlanta Hawks, oraz Philadelphia Nationals/76ers). Proces zmniejszania ligi polegał na odbieraniu koncesji małym miastom i przenoszeniu ich do dużych. Hawks przeniesieni zostali do Atlanty z „Tri-Cities” (obszar znany Quad Cities), w 1951 roku do Milwaukee, a cztery lata później do Saint Louis w stanie Missouri; Royals z Rochester, przez Nowy Jork do Cincinnati (w 1957); i Pistons z Fort Wayne, przez Indianę do Detroit (w 1957).
Amerykanin japońskiego pochodzenia, Wataru Misaka, podczas gry w New York Knicks w sezonie 1947/48, „złamał” barierę etniczną w NBA. Ten rok przyniósł także dołączenie pierwszych afroamerykańskich graczy przez kilka zespołów, Chucka Coopera przez Celtics, Nathaniela „Sweetwatera” Cliftona przez Knicks, i Earla Lloyda przez Washington Capitols. Podczas tego okresu, prowadzeni przez centra George’a Mikana Minneapolis Lakers, wygrali pięć mistrzostw NBA, zyskując pozycję pierwszej dynastii ligi[7]. Aby zachęcić zespoły do rzucania, i zniechęcić do długiego rozgrywania akcji, władze ligi wprowadziły w 1954 roku, zegar ograniczający budowanie akcji do 24 sekund[8]. Jeśli drużyna w tym czasie nie trafiła rzutu lub piłka nie dotknęła kosza, zegar zostawał restartowany, a piłka przekazywana drużynie przeciwnej.
Rozgrywki
[edytuj | edytuj kod]Drużyny podzielone są na dwie Konferencje: Wschodnią i Zachodnią. Konferencje podzielone są z kolei na trzy dywizje.
Rozgrywki składają się z sezonu zasadniczego i rozgrywek pucharowych (play-off).
W sezonie zasadniczym drużyny z tej samej dywizji rozgrywają ze sobą po 4 mecze (16 gier), po 3 lub 4 z drużynami innych dywizji tej samej konferencji (w sumie 52 mecze w obrębie konferencji), zaś pozostałe 30 meczów z drużynami drugiej konferencji. W ten sposób każda drużyna gra z każdą w zasadniczej części sezonu, „u siebie” i „na wyjeździe”. Minusem jest to, że z oddalonymi drużynami z drugiej konferencji rozgrywa się co roku prawie dwa razy więcej meczów niż z ekipami z własnej dywizji, co wywołuje zmęczenie podróżami (30 wobec 16 meczów).
W fazie play-off najpierw wyłaniani są mistrzowie poszczególnych konferencji. W pojedynkach ośmiu najlepszych zespołów z danej konferencji kolejność ustalana jest na podstawie ilości wygranych i przegranych meczów w sezonie, zrezygnowano z rozstawienia zwycięzców poszczególnych dywizji od sezonu 2015/2016. Przepis zmieniono, by do fazy play-off kwalifikowały się faktycznie najlepsze zespoły, a nie te, które miały słabych rywali w swojej dywizji. Z tego samego powodu rozważa się rezygnację z konferencji i awans do playoffów 16 drużyn z najlepszym bilansem (przepis jest na etapie dyskusji). Po zakończeniu sezonu zasadniczego zespoły z miejsc 1-6 automatycznie awansują do play-off. Zespoły z miejsc 7-10 rozgrywają turniej play-in (1 mecz bez rewanżu, gospodarzem meczu jest zespół z wyższego miejsca). W turnieju play-in 7 zespół gra z 8, a 9 z 10. Wygrany w parze 7 z 8 awansuje do play-off na pozycję 7. Przegrany gra ze zwycięzcą pary 9 z 10. Z tego pojedynku zwycięzca awansuje do play-off na pozycję 8. Turniej play-in wprowadzono pod koniec sezonu 2019/2020 celem uatrakcyjnienia rozgrywek, ponieważ w grze o play-off są również zespoły z miejsc 9-10[9]. Rozgrywki play-off przebiegają według scenariusza: w I rundzie play-off pierwszy zespół gra z ósmym, drugi z siódmym, trzeci z szóstym, czwarty z piątym. W II rundzie play-off zwycięzca pojedynku pierwszy z ósmym gra ze zwycięzcą pojedynku czwarty z piątym, i dalej zwycięzca pojedynku drugi z siódmym, gra ze zwycięzcą pojedynku trzeci z szóstym. Taki rozstaw jest spowodowany tym, aby już w II rundzie play-off nie trafiły na siebie drużyny najsilniejsze po fazie zasadniczej oraz aby lider konferencji miał w play-off teoretycznie łatwiej. Zwycięzcy tych meczów spotykają się ze sobą w finale konferencji. Zwycięzcy finałów konferencji spotykają się ze sobą w finale ligi. Zespoły rozstawione wyżej grają więcej meczów u siebie w systemie 2 mecze dom, 2 – wyjazd, 1-dom, 1-wyjazd, 1-dom. W pojedynkach fazy play-off gra się do czterech zwycięstw (tzw. best of seven). Ten system 2-2-1-1-1 obowiązuje również w finale NBA (przywrócony od sezonu 2013/14, wcześniej w finałach NBA było 2-3-2)
Drużyny
[edytuj | edytuj kod]Aktualnie występujące w lidze
[edytuj | edytuj kod]Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- Daty oznaczone gwiazdką (*) nie uwzględniają zmian lokalizacji zespołu.
- Fort Wayne Pistons, Minneapolis Lakers i Rochester Royals dołączyły do NBA (BAA) w 1948 z National Basketball League.
- Syracuse Nationals i Tri-Cities Blackhawks dołączyły do NBA w 1949 w czasie łączenia BAA i NBL.
- Indiana Pacers, New York Nets, San Antonio Spurs i Denver Nuggets dołączyły do NBA w 1976 w czasie łączenia NBA z American Basketball Association.
- Po zniszczeniu hali przez Huragan Katrina, przez pewien czas New Orleans Pelicans rozgrywali swoje mecze w Oklahoma City pod nazwą New Orleans/Oklahoma City Hornets.
Nieistniejące obecnie zespoły
[edytuj | edytuj kod]- Anderson Packers (1949–1950)
- Baltimore Bullets (1947–1955)
- Chicago Stags (1946–1950)
- Cleveland Rebels (1946–1947)
- Detroit Falcons (1946–1947)
- Indianapolis Jets (1948–1949)
- Indianapolis Olympians (1949–1953)
- Pittsburgh Ironmen (1946–1947)
- Providence Steamrollers (1946–1949)
- Sheboygan Redskins (1949–1950)
- St. Louis Bombers (1946–1950)
- Toronto Huskies (1946–1947)
- Washington Capitols (1946–1951)
- Waterloo Hawks (1949–1950)
- Seattle SuperSonics (1967–2008)
Prezydenci i komisarze NBA
[edytuj | edytuj kod]- Maurice Podoloff, prezydent 1946–1963
- Walter Kennedy, prezydent 1963–1967; komisarz 1967–1975
- Larry O’Brien, komisarz 1975–1984
- David Stern, komisarz 1984–2014
- Adam Silver, komisarz 2014–
Zwycięzcy
[edytuj | edytuj kod]
Klasyfikacja medalowa
[edytuj | edytuj kod]
| Drużyna | Mistrzostwa | Wicemistrzostwa | Lata zwycięstw |
|---|---|---|---|
| Boston Celtics | 18 | 5 | 1957, 1959, 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1966, 1968, 1969, 1974, 1976, 1981, 1984, 1986, 2008, 2024 |
| Los Angeles Lakers | 17 | 15 | 19491, 19501, 19521, 19531, 19541, 1972, 1980, 1982, 1985, 1987, 1988, 2000, 2001, 2002, 2009, 2010, 2020 |
| Golden State Warriors | 7 | 5 | 1947², 1956², 1975, 2015, 2017, 2018, 2022 |
| Chicago Bulls | 6 | 0 | 1991, 1992, 1993, 1996, 1997, 1998 |
| San Antonio Spurs | 5 | 1 | 1999, 2003, 2005, 2007, 2014 |
| Philadelphia 76ers | 3 | 6 | 1955³, 1967, 1983 |
| Detroit Pistons | 3 | 4 | 1989, 1990, 2004 |
| Miami Heat | 3 | 4 | 2006, 2012, 2013 |
| New York Knicks | 2 | 6 | 1970, 1973 |
| Houston Rockets | 2 | 2 | 1994, 1995 |
| Milwaukee Bucks | 2 | 1 | 1971, 2021 |
| Cleveland Cavaliers | 1 | 4 | 2016 |
| Atlanta Hawks | 1 | 3 | 19584 |
| Baltimore Bullets | 1 | 3 | 19487 |
| Oklahoma City Thunder | 1 | 3 | 19798 |
| Portland Trail Blazers | 1 | 2 | 1977 |
| Dallas Mavericks | 1 | 2 | 2011 |
| Sacramento Kings | 1 | 0 | 19515 |
| Toronto Raptors | 1 | 0 | 2019 |
| Denver Nuggets | 1 | 0 | 2023[10] |
| Washington Wizards | 1 | 0 | 19786 |
| Phoenix Suns | 0 | 3 | |
| Brooklyn Nets | 0 | 2 | |
| Orlando Magic | 0 | 2 | |
| Utah Jazz | 0 | 2 | |
| Chicago Stags | 0 | 1 | |
| Indiana Pacers | 0 | 1 | |
| Washington Capitols | 0 | 1 |
1 jako Minneapolis Lakers
2 jako Philadelphia Warriors
3 jako Syracuse Nationals
4 jako St. Louis Hawks
5 jako Rochester Royals
6 jako Washington Bullets
7 drużyna obecnie nieistniejąca (występowała w NBA w latach 1947–1955, nie mają powiązania z późniejszymi Baltimore Bullets – obecnie Washington Wizards)
8 jako Seattle SuperSonics
Zawodnicy według zdobytych mistrzostw
[edytuj | edytuj kod]Polacy
[edytuj | edytuj kod]Od sezonu 2007-2008 do sezonu 2018-2019 w NBA występował Marcin Gortat, który podpisał dwuletni kontrakt z Orlando Magic na sumę 1,1 mln USD. Gortat wybrany został w drafcie 2005 z 57. numerem przez Phoenix Suns i natychmiast przekazany do Orlando. W składzie Magic pojawił się dopiero w 2007 roku, a pierwszy mecz rozegrał 1 marca 2008. Wiosną rozegrał osiem meczów w fazie play-off. W grudniu 2008 roku, jako pierwszy z Polaków, wyszedł na boisko w pierwszej piątce swego zespołu. Marcin Gortat nie był podstawowym zawodnikiem swojej drużyny, najczęściej wchodził na boisko jako zmiennik Dwighta Howarda. Przeciętnie zaliczał ok. 12 minut meczu, zdobywając ok. 3 punktów, 4 zbiórek i 1 blok. Jest pierwszym Polakiem, który grał w finałach NBA, w 2009 roku. 18 grudnia 2010 Marcin Gortat uczestniczył w wymianie między Orlando Magic a Phoenix Suns. Do klubu ze stolicy stanu Arizona razem z Marcinem Gortatem przeszli Vince Carter i Mickaël Piétrus, natomiast w odwrotną stronę powędrowali Jason Richardson, Hidayet Türkoğlu oraz Earl Clark. Po zmianie drużyny Marcin Gortat coraz więcej czasu spędzał na parkiecie, czasami wychodząc w pierwszej piątce. 30 stycznia w meczu z New Orleans Hornets pobił swój rekord występów w NBA, zdobywając 25 punktów, będąc zarazem rezerwowym w tym meczu. W 2013 roku Gortat zmienił klub z Phoenix Suns na Washington Wizards. W 2014 roku klub podpisał z nim kontrakt na 5 kolejnych lat. Latem 2018 został zawodnikiem Los Angeles Clippers. Polak został oddany w wymianie przez Washington Wizards, w których spędził pięć ostatnich sezonów, w zamian za Austina Riversa[11].
Przed Marcinem Gortatem w NBA grało dwóch Polaków:
- Cezary Trybański – w 2002 roku podpisał kontrakt na 4,8 mln USD z Memphis Grizzlies – w latach 2002–2004 rozegrał 22 mecze w barwach Memphis Grizzlies, Phoenix Suns, New York Knicks, przejściowo także w składach Chicago Bulls i Toronto Raptors. Zdobył łącznie 15 punktów i zaliczył 15 zbiórek.
- Maciej Lampe – wybrany w 2003 roku w 2. rundzie draftu z nr 30. przez New York Knicks – w latach 2003–2006 występował w klubach Phoenix Suns, New Orleans Hornets i Houston Rockets. Rozegrał w lidze łącznie 65 meczów, zdobywając 215 punktów i zaliczając 142 zbiórki.
We wrześniu 2007 roku wstępny kontrakt z Indiana Pacers podpisał też Łukasz Obrzut, za sezon miał otrzymać stawkę minimalną 450 tys. dolarów. W październiku zwolniono go jednak[12]. Jako 35. w drafcie NBA w 2003 roku Milwaukee Bucks wybrało Szymona Szewczyka, jednak nie zagrał w najlepszej lidze świata. Ponadto w NBA grał Rubén Wolkowyski posiadający także polskie obywatelstwo, jednak grający dla reprezentacji Argentyny. Jeff Nordgaard grał w NBA, ale polskie obywatelstwo otrzymał później.
23 czerwca 2022 w drafcie z 9. numerem przez San Antonio Spurs został wybrany 19-letni skrzydłowy Jeremy Sochan[13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Adam Silver – Commissioner – National Basketball Association. nba.com. [dostęp 2014-06-15]. (ang.).
- ↑ REVEALED: The world’s best paid teams, Man City close in on Barca and Real Madrid. [dostęp 2013-01-08]. (ang.).
- ↑ The First Game. [w:] NBA [on-line]. [dostęp 2010-08-05]. (ang.).
- ↑ History of Basketball in Canada. NBA Media Ventures, LLC. [dostęp 2007-04-13]. (ang.).
- ↑ National Basketball Association, Inc.. Copyright © 2012, Hoover’s Inc., All Rights Reserved. [dostęp 2012-04-29]. (ang.).
- ↑ a b NBA is born. [dostęp 2010-07-29]. (ang.).
- ↑ 1949–51: Lakers Win First NBA Finals. [dostęp 2010-07-30]. (ang.).
- ↑ NBA Rules History. 8 maja, 2008. [dostęp 2010-07-30]. (ang.).
- ↑ Michał Pacuda: NBA: Zasady PLAY-IN NBA – kto z kim, kiedy i dlaczego?. probasket.pl, 2021-05-13. [dostęp 2024-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-29)]. (pol.).
- ↑ Steve Almasy, Homero De la Fuente: Denver Nuggets win first NBA championship title in Game 5 victory over Miami Heat. edition.cnn.com, 2023-06-13. [dostęp 2024-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-07-21)]. (ang.).
- ↑ Marcin Gortat trafia do LA Clippers! | NBA LABS | nbalabs.pl.
- ↑ Pacers | The Indianapolis Star | indystar.com.
- ↑ Patryk Pankowiak: Jeremy Sochan wybrany w drafcie NBA!. wp.pl, 2022-06-23. [dostęp 2022-06-24].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona NBA
- National Basketball Players Association – Oficjalna strona związku zawodowego koszykarzy NBA
- Oficjalny kanał NBA na You Tube
